Америкийн ололт амжилтын нууц

Америкийн ололт амжилтын нууц нь Think-tank  бодлогын судалгаанд оршдог.

Тэд 2000 гаруй бодлогын судалгааны хүрээлэндээ дэлхийн хамгийн шилдэг эрдэмтэн мэргэд судлаачдыг мөнгөөр зодон авчраад судалгаа шинжилгээ хийлгэн төрөл бүрийн салбарт бодлогоо оновчтой зөв тодорхойлсноор дэлхийг эзэгнэсэн хэвээр байна.

Унах машин өмсөх хувцас идэх хоолоо мексик хятадуудаар  төвөггүй хямдхан хийлгэчих  тэдэнд  гол нь дээшээ сансар огторгуй доошоо электрон протон гэрлийн бөөм ДНК-г задлан нууцыг нь атгаснаар  дэлхийг төдийгүй ертөнцийг эзэмдэх санааг давхар өвөрлөж байдаг.

Ганц эрчим хүчний бодлогыг аваад үзэхэд, газрын тосны үнийг навс унаган баррелийг нь 60$ болгож зөвлөлтийн эдийн засгийг сөхрүүлэн коммунизмыг нураах, Ирак Афганы дайн болоход 60 байсан тосоо 160 болгоод зөрүүгээр нь дайны зардлаа  нөхөх,  газрын тос 160 болонгуут Европ Хятад зэрэг нефтээр  маруухан улсууд сэргээгдэх эрчим хүчний судалгаа шинжилгээнд  хамаг төсөв хөрөнгөө гарган  50 доллараас ч хямд төсөр сэргээгдэх эрчим хүч онолын хувьд гаргаж аваад яг хэрэгжүүлдэгийн даваан дээр буцаагаад 40 ногоон болгож даажигнан тэдний эхлүүлсэн хамаг төсөл хөтөлбөрийг будаа болгож хаалгыг нь бариулах зэрэг ухаалаг ухаалаг шийдлүүдийг тинк танк судлаачид л сэтгэж улстөрчид нь хэрэгжүүлж байдаг.

Мөнгө электрон болсон өнөө үед хоосон цаасан ногооныг өдөр шөнөгүй хэвлэж буурай орнуудад зээл бонд хэлбэрээр зээлдүүлээд буцаагаад жилийн дараа юутай хүүтэй нь чулуу болгоод авч байгаа нь Монголд ч  хамаатай.

Олз омог олчих санаатай гартаа хүрз барьсан, бас ч үгүй кармаандаа нэг доллартай нутгийн сайхан гүндүүгүй монгол эр, ганзага хоосон гадаад эртэй говьд таарч яриа хөөрөө өрнүүлэн мөнгө зээлэх санаагаа хэлтэл цаадах нь Бололгүй яахав, чамд барьцаанд нь тавих юу байгаа гэтэл Хүрз байна гээд нутгийн эр хүрзээ барьцаанд тавьтал, гадаад эр:

-Нэг доллар жилийн хүүтэйгээ хоёр доллар. Харин би хүүгий нь шууд суутгаж авна

-Тэгэлгүй яахав, одоо хүүгий нь төлөөд дараагийн жил үндсэн зээлээ төлөхөд надад ч амар гээд кармаанд байсан ганц доллараа хүүнд нь өгөв. Гадаад эр баруун гараараа нэг долларыг нь аваад зүүн гараараа буцаан өөрт нь зээлүүлэхийг анзаарах манатай, мөнгө зээлсэндээ бөөн баяр болсон нутгийн эр толгодын цаагуур түнш нь орохын цагт: Ингэхэд би ер нь юу хийчихвээ. Байгаа хөрөнгөө барьцаанд тавиад, байсан мөнгөө хүүнд өгөөд, дээрээс нь баахан өртэй үлдэх чинь юу билээ гээд нилээн бодов. …Бодоод бодоод бодын шийр дөрөв.., ёстой нөгөө УИХ-ын топ санхүүч, улс төрчид өнгөрдөг жил Оюутолгойг шалгаад шалгаад учир нь олдохгүй санхүүгийн махинацид нь толгой нь эргээд сүүлдээ бүүр бууж өгч байсантай л ус агаар адил нэг юм болох жишээний.

Америкийн хийж буй дайн дажинаас эхлээд хууль журмын цэг таслал хүртэл бодлогын судалгаан дээр үндэслэгдэж хэзээ хойно ч гэсэн уг судалгаа нь буруу болох нь нотлогдвоос уг тинк-танк хүрээлэн судлаачдын  нэр хүнд нь навс унаж бусад өрсөлдөгч нартаа жийгдэн бодлого судалгааны зах зээлээс арчигднаа л гэсэн үг. Тиймээс судлаачид уг асуудалдаа шинжлэх ухааны бүхий л аргыг хэрэглэн туйлын няхуур нямбай шударгаар хандана.  Асуудлыг хорь гучин жилийн өмнөөс ч эхлэн судлан алсын харааг гучин жилээр  стратегийн зорилтоо 10 жилээр үйл ажиллагааныхаа төлөвлөгөөг гурван жилээр ч гаргана. Заримдаа гурван жил Бин Ладенг судалж судалж байгаад  гуравхан минутын  дотор устгах гүйцэтгэх ажиллагаа ч үүнд хамаарна.

Социализмын үед аливаа асуудлын тооцоо судалгаа харьцангуй сайн байжээ. Улаанбаатарын хүн ам ихсэх тусам Туул голын усны түвшинг хэвийн байлгах, голын дагуух худгуудыг хөрсний усаар тэтгэх бас загас жараахай үржүүлэх амралт чөлөөт цагийг зөв зохистой өнгөрөөх зориулалтаар байгуулах Гачууртын хар усан тохойд усан сангийн  ТЭЗҮ-г боловсруулаад хэрэгжүүлдэгийн даваан дээр оросууд нутаг буцаад энэ асуудал орхигдсон бөгөөд цаашдаа  Улаанбаатарын усны асуудлыг судлан шийдвэрлэхгүй бол гучин жилийн дараа юу болохыг төсөөлөхийн аргагүй.

Бид далан жил коммунизмаар аялан нэг толгойлогчоос зүрхшээх болсонтой холбоотойгоор 1992 оны Үндсэн хуулиндаа тэнцвэртэй гурван толгойтой төрийг баталж орхисон ч ард түмэн төрөө дээдэлдэг зангаараа тэднийгээ хэрхэн яаж хянан шалгах хариуцлага тооцох огцруулах механизмаа орхигдуулснаар  Монгол улс өнөөдөр системийн хямралд оржээ. Гарах ганц гарц бол Үндсэн хуулиа үндсээр нь өөрчлөж төрийн гурван толгойн дээрээ ард түмэн гэсэн нэг толгойг аваачиж залах явдал юм.

Үүнийг зөвхөн бид ч хүсээд байгаа юм биш, байгалийн баялгаас авхуулаад                 /Аархусын Конвенци/ аливаа асуудлыг зөвхөн иргэдийн оролцоотойгоор шийдэж байх хөгжлийн чиг хандлагыг НҮБ-аас гишүүн орнуудад байнга шахаж шаардаж зөвлөх болсны  дагуу Үндсэн Хуулийн шинэчлэлийн гол зорилго бол өнөөгийн Парламентийн засаглалаас АРД ТҮМНИЙ ЗАСАГЛАЛ руу шилжих явдал бөгөөд энэ нь ерөнхийлөгчөөс эхлээд бүх шатны шүүгчдийг хүртэл ард түмэн сонгох ба хариуцлага алдсан төрийн ямар ч албан тушаалтаныг хянан шалгах, эргүүлэн татах, огцруулах эрх нь ард түмэнд олгогдоно гэсэн үг.

Үндсэн хууль зөрчигдсөн өөр арга байхгүй тохиолдолд босон тэмцэх эрхийг нь ч германчууд шиг ард түмэндээ баталгаажуулж өгөх нь зүйтэй. ХБНГУ-ын Үндсэн хуульд Article 20. All Germans shall have the right to resist any person seeking to abolish this constitutional order, should no other remedy be possible. “Бүх германчууд энэхүү Үндсэн хуулиар тогтоосон хэв журмыг устгахыг зорьсон хэн боловч этгээдийн эсрэг өөр арга зам байхгүй бол босон тэмцэх эрхтэй.” гэсэн заалт бий.

Дээрхи хариуцлага алдсан субъектуудыг огцруулахдаа нийт сонгогчдын 1/10-ийн гарын үсгээр ард түмний дунд санал асуулга явуулан 2/3-ын саналаар огцруулах зэргээр Үндсэн хуулийн бараг бүх заалт зүйлийг маш сайн бодлого судалгаатайгаар шинэчлэж өөрчлөж үндэсний уриа уухай хоёрдахь нийслэлээ  хүртэл нэмж оруулах нь зүйтэй. Тухайлбал,  цэргийн хүний нүдээр харахад 1992 оны Үндсэн хуульд   гадаадын цэргийг байрлуулахыг хориглосон заалт нь ган зуд гамшиг гээд гадаадын цэргийн хүчнүүд хаа сайгүй хүмүүнлэгийн үүрэг гүйцэтгэх болсон өнөө цаг үетэйгээ нийцэхгүй байгаа юм.

НҮБ-ын дүрмээр  тусгаар тогтнолоо хамгаалах зорилгоор аливаа засгийн газар НҮБ, НАТО, бусад улс орноос цэргийн тусламж авахаар хүсэлт гаргах, хамтын хүчээр эх орноо хамгаалах эрхтэй байдаг тул манайд хэдийд ч ийм шаардлага, ган зуд  гарахыг үгүйсгэшгүй. Ид дайны гал дундуур засгийн газрынх нь хүсэлтээр Кувейтыг Америк чөлөөлж  Сирийг Орос чөлөөлж байхад  мөн 1995 онд  Македони НҮБ-д яаралтай хүсэлт гарган НҮБ Энхийг сахиулагчидаа /UNPROFOR Preventive Peacekeeping/ үндэстэн хоорондын дажин болохоос өмнө тус улсад оруулснаар Македони иргэний дайнд өртөлгүй  тусгаар тогтнолоо баталгаажуулж чадсан юм.

НҮБ, НАТО нь зөвхөн тусгаар тогтнол ган зуд төдийгүй, тэдний соёл иргэншлийн үнэт зүйл болсон ардчилал эрх чөлөө хүний эрх шударга ёс чинь аюулд учраад байна хамгаалж өгнө үү хэмээн Засгийн газраас хүсэлт гаргахад л хүн төрөлхтөний нийтлэг эрх ашгийн төлөө цэрэг оруулахад бэлэн байдаг.

Уг нь Эрдэнэтийн 49 хувь бол оросын эрх ашиг, сонирхолыг Монголд тодорхой хэмжээгээр хадгалж бидний аюулгүй байдлын тодорхой хэмжээний баталгаа болгох зорилгоор Бал дарга бодлогоор үлдээсэн зүйл байсан ч алдчихлаа. Одоо Лондонгийн шүүхээр ард түмэнд бус халхын хэдэн сайн эрчүүдэд өгөх шийдвэр гарах биз.

Иймээс Монгол Улс барууны соёл иргэншлийн дээрхи үнэт зүйлс, түүний дотор ард түмний засаглалыг жинхэнэ утгаар нь хэрэгжүүлэх нь  НҮБ, Америк, Европ, НАТО-гоос бидний тусгаар тогтнолд гаргаж буй гадаад улс төрийн ганц том баталгаа нь болно.        Эх сурвалж: sonin.mn