Нэгэн зүйл.
Олон олон зууны тэртээгээс Ази болон Европ тивийг холбосон худалдаа наймааны зам бий болж тэр нь баруун тийш сунасаар Газрын дундат тэнгис, зүүн тийш Солонгосын хойг, Япон хүрч байжээ. Уг замаар дамжин Өрнө болон Дорнын их соёл сүлэлдэж байлаа.
Янз бүрийн орны зүсэн зүйлийн үндэстэн, овог аймаг, хаадын тэмцэл дор энэхүү зам нь нэг биш удаа жим болон жижгэрч мөр нь бүдгэрч байсан бололтой юм. Харин Их Монгол улсын тогтоосон Монголын энх амгалан (Pax Mongolica)-ийн үед энэхүү зам тогтвортой өргөжин хөгжсөн байдаг.
Эртний торгоны зам
Түүхэнд домог болсон энэхүү замыг олон оронд “Торгоны зам” хэмээдэг. “Торгоны зам” хэмээх нэр (“Seidenstraße” and “Seidenstraßen” = “Silk Road) анх 1877 оноос яригдсан гэх бөгөөд зохиогч нь Фердинанд вон Рихтофен гэдэг Германы газар зүйч эрдэмтэн юм.
“Торгоны зам” гэх нэршил Хэр зөв бэ гэдэг талаар одоо ч маргаан байдаг юм. Японы эрдэмтэн Хисау Мацуда энэ замаар голчлон “торго-морины наймаа” явагдаж байсан хэмээгээд зөвхөн “Торгоны зам” гэж нэрийдэх нь алсдаа талын нүүдэлчдийн түүхэнд гүйцэтгэсэн үүрэг ролийг мартагнуулж магадгүй гэжээ.
Нэгэн зүйл.
Энэ өдрүүдэд Бээжин хотноо “Бүс, замын форум” болж байна. 37 орны төрийн тэргүүнүүд очсоны дотор Монгол Улсын Ерөнхийлөгч байгаа.
Хятадын дарга Си Жинпин 2013 онд “Нэг бүс, Нэг зам” нэртэй стратегийг анх зарласан. Ингэхдээ эх газрын болон далайн шинэ Торгоны зам байгуулах зорилгоо гаргасан нь Бээжингийн том стратеги байлаа.
Энэ явдлаас хавьгүй өмнө 2009 онд НҮБ-ын төрөлжсөн байгууллага болох ЮНКТАД Эртний торгоны замын орнуудад хэрхэн хөрөнгө оруулалт хийх тухай зааварчилгаа гаргаж байсан байдаг. Асар их мэдээлэл дотроо агуулсан, Бээжингийн шинэ торгоны зам стратеги зарлагдахаас өмнө бичигдсэн болохыг анхаарна бизээ.
2013 онд зарласан Бээжингийн “Нэг бүс, Нэг зам” хэмээх стратеги нэршлийн хувьд шүүмжлэл дагуулж байсан учир энэхүү стратегиа “Бүс, замын санаачилга” нэртэй болгосон.
Бээжинд энэ өдрүүдэд болж байгаа форумтай холбогдуулаад ОУВС-ийн захирал Лагард “Дэлхийн улс орнуудад зам харилцаа, дэд бүтэц ихээр ДУТАГДАЖ байгаа тул Хятадын санаачилгыг дэмжиж байна” хэмээв.
Гэвч тэрбээр ийм том санаархлыг санхүүжүүлэх эх үүсвэр ДУТАГДАЖ байгаа тухай ярьсангүй.
Бүс, замын санаачилга дэлхийн 60 орчим улс орнуудад их л хүлээлт бий болгосон. Бодит хөрөнгө оруулалт нь бага байна гэсэн дуу хоолой сонсогдож байна. Тэрч байтугай Япон чимээгүй хэрнээ гадаадад хамгийн их хөрөнгө оруулалт хийснийг “Японы чимээгүй бүс, зам” гэж зарим хэвлэлд нэрлэсэн харагдана.
Япон, Хятадын гадаадад хийсэн шууд хөрөнгө оруулалтыг харьцуулсан нь. WSJ
2016 онд Хятад Азийн дэд бүтцийн хөрөнгө оруулалтын банкыг Азийн хөгжлийн банктай өрсөлдөхөөр байгуулсан. Өнгөрсөн хугацаанд АДБХӨБ 6,4 тэрбум $ зээл гаргасан байдаг. Гэтэл энэ хугацаанд АХБ 34,8 тэрбум $ зээл олгожээ.
Бээжингийн стратеги дотор Хятад, Монгол, Оросын эдийн засгийн корридор байгуулах асуудал багтаж байгаа.
Одоохондоо энэ бол улс төр төдий. Бизнес талаасаа үр ашигтай төсөл гаргах тун хэцүү. Энэ асуудлаар Орос, Хятадын сонирхол тэр болгон нийцэхгүй байгаа. Тэгээд ч 3 сая хүн амтай Монгол улс, Сибирь болон Алс Дорнотод 6,5 сая хүнтэй Орос улс нийлээд 10 сая хүрэхгүй байгаа нь бизнес талаасаа хөрөнгө оруулагчдын сонирхол татах нь юу л бол гэж бодож болохоор байна.
Хятад “Бүс, замын санаачилга” стратегидаа тохируулга хийж илүү оновчтой болгох алхам хийнэ гэсэн дуу хоолой форумын индрээс сонсогдож байна.
Цаашдын өрнөлийг харах үлдлээ.
PS:
Торгоны замд хөрөнгө оруулалт хийх зааварчилгааг дорхи холбоосоор үзнэ үү.
Pax Mongolica 